Tvit jednog islamofoba iz EU

Piše: Dino Mustafić, Peščanik

Valjda misle da oni „pravi“ ili „istinski“ muslimani moraju da odbacuju demokratiju i da se zalažu za jedinstvo vjerskih institucija i države. Nisu me takvi komentari doticali kada su dolazili od stranaca koji su daleko hiljadama kilometara od Bosne, jer se u njima jasno očitavao ton predrasuda i neznanja prema muslimanima i islamskoj kulturi, ali kada to čine komšije iz susjednih zemalja koji su do jučer živjeli sa muslimanima u jednoj domovini, to znači jasno ideološki obojeni iskaz. Tako je i tvit slovenačkog premijera Janeza Janše da podrška Palestini iz BiH neće pomoći u njenom približavanju NATO-u i EU očekivan. Janša je i ranijim istupima već dokazao da je islamofob, da nije prijatelj BiH, ali sve to bi trebalo da brine i EU čije vrijednosne temelje Janša godinama podriva. Ako igdje postoji neka ideja ili politička tvorevina koja vjerskim i etničkim manjinama budi nadu u društvenu ravnopravnost, onda je to svakako Ujedinjena Evropa. Naravno da Janša nije prokomentarisao istovjetne građanske skupove sa porukama mira i zahtjevom za prestankom ubijanja nedužnih palestinskih civila u Gazi, koji su se desili na ulicama Londona ili Pariza. Uostalom i drugi izrazi solidarnosti i podrške humanitaraca, umjetnika, civilnih aktivista širom Evrope za Palestinu nisu bile predmet Janšine pažnje. Usredotočio se isključivo na Sarajevo i BiH. Janša je deklarisani desničar i ne mari što se na Bliskom istoku ubijaju djeca i civili; njegov politički moto je da se na tuđoj nesreći može profitirati, baš kao što je zarađivao na ratu u BiH. On ne prihvata niti razumije poziciju Sarajeva koje, kao grad čija su istorijska iskustva posebna, ima moralnu i političku potrebu da reaguje i iskaže pojačani senzibilitet za patnju i stradanje drugih. Janša nije usamljeni visoki dužnosnik neke evropske države koji ultimativnim tonom prijeti Bošnjacima da žive u „iluziji“ evropskih i NATO integracija, jer su po nekakvim mjerilima pokazali više solidarnosti sa stradanjem Palestinaca nego što se smatra da je evropski dozvoljeno. Takvi poput Janše podupiru neizvjesnu budućnost BiH, koju prepuštaju na milost ili nemilost nacionalističkim projektima iz Srbije i Hrvatske, koji su i de facto rehabilitirani kroz srpsko-hrvatski politički savez iz 90-ih, a kojeg danas treba nazvati pravim imenom – antimuslimanski savez. Namjerno ga i ne zovem antibošnjačkim, jer u ovim međunarodnim okolnostima, sa porastom islamskog terorizma na globalnom nivou i porastom militantne desnice na Zapadu – izvorno je antiislamski. Kao takav on dobija veću međunarodnu cijenu, kako bi Srbi i Hrvati mogli biti spasioci Evrope od „islamske pošasti koja se gnijezdi u terorističkim kampovima na granicama EU“. Zanimljiv je karakter savezništva Dodika i Čovića, dvojice etničkih lidera (SNSD-a i HDZ-a) koji traje već godinama. Spaja ih istinski prezir prema „Bošnjacima, muslimanima, Turcima, Muslimanima, poturicama…“ ili kako već sve oni i njihovi sljedbenici ne nazivaju „jedan od tri konstitutivna naroda u BiH“. Ovo je vidljivo iz skoro svakog javnog istupa ove dvojice kojim je lični prezir što ga dijele prema muslimanima uspio čak da anulira tradicijsku mržnju između njihovih naroda. Ali mržnja je, u njihovom slučaju, ipak, znak respekta prema neprijatelju dok je prezir nešto drugo – to je dominantni osjećaj superiornosti nad nižim bićima; zato prema njima prezir postaje sve nervozniji i vidljiviji kada ta unižena bića traže da budu ravnopravna sa „njima superiornima“. Samo tako se može shvatiti „šampion evropskih integracija“ Dragan Čović kada mrtav hladan – u skladu sa onim što godinama i inače čini u razgovorima sa zapadnim političarima – kaže u Briselu: „Bošnjaci hoće da naprave islamski kalifat u srcu Evrope!“ Znakovita je šutnja iz Brisela na ovakve i slične rasističke izjave, koje nemaju nikakvog političkog i kulturološkog pokrića. Ako tome dodamo iznimno bogati vokabular prostakluka i primitivizma Dodika, onda je jasno zašto se igra na kartu islamofobije u demontiranju BiH. Niko od diplomatskog kora u BiH kao i predstavnici Evropske komisije nisu „uljuđenom“ nacionalisti sa doktorskim titulama zagrebačkog sveučilišta Draganu Čoviću dali do znanja kako za razliku od nacionalne države, Evropska unija označava vrijednosni kanon, koju pojedinac može prihvatati ili ne prihvatati, nezavisno od toga kojoj naciji, rasi, religiji ili kulturi inače pripada. To uopšte ne poništava razlike, naprotiv. Ideja EU nije neka proširena nacionalna država, već način da se međusobne razlike, političkim dijalogom, oslobode onih elemenata iz kojih bi se mogli izroditi sukobi, sa ciljem da se te razlike očuvaju, a ne izbrišu. Baš zato što su evropske vrijednosti sekularne, one nisu vezane ni za kakvo određeno porijeklo i ni za jednu religiju, već se mogu principijelno prenositi, njegovati i razvijati. Političar koji bi danas muslimane zbog njihove vjerske pripadnosti nazvao „neevropljanima“ pokazao bi da ne poznaje istoriju, i to ne samo evropsku, u kojoj je izuzetno značajnu ulogu ostavilo i Otomansko carstvo. Oni koji poput Čovića od Evrope prave religiju, a imaju saveznike u Janši ili Orbanu uskoro će možda praviti i posebnu rasu, čime se potpuno izvrću suštinske vizije prosvjetiteljstva. Umjesto da se bosansko iskustvo islama, kojeg mnogi evropski teolozi apostrofiraju kao posebno, sa evropskim licem konstruktivnog učesnika u procesima društva i politike, izučava kao duhovni i kulturni model koji obuhvata saosjećanje i razumijevanje prema Drugom i učini komplementarnim sa univerzalnošću i otvorenošću evropske ideje u empatičnom smislu – dobijamo krajnje arogantne poruke od premijera Slovenije kao skorog predsjedavajućeg EU.

Kada bi prihvatanje drugog i drugačijeg bilo jedino obilježje evropskog identiteta, to bi bio jedan krajnje slabašan identitet, pisao je Cvetan Todorov podsjećajući nas da „razlika postaje identitet, a pluralitet jedinstvo i ma koliko to paradoksalno zvučalo, riječ je o načinu da se razlikama da ravnopravan status“. Kretanje svijeta prema idealu civilizacije približavanja razlika, koje evropski identitet definiše kao razložno upravljanje pluralitetom, sa političarima formata Janeza Janše nema budućnost.

Tekst je prenet sa portala Peščanik.