Generalna skupština IPI: Države da sprovedu Bečki poziv na akciju za poboljšanje bezbednosti i okončanje nekažnjivosti zločina nad novinarima

Piše: Jelena Petković

U dokumentu, izglasanom na 72. Generalnoj skupštini tokom Svetskog kongresa IPI u Beču ističe se još nekažnjeno ubistvo Slavka Ćuruvije, srpskog novinara i izdavača listova Dnevni telegraf i Evropljanin, ubijenog 1999. godine u Beogradu.

U rezoluciji IPI podseća da su pre deceniju države članice Ujedinjenih nacija uz “koordinisan pritisak zajednice za slobodu medija, uključujući IPI” usvojile Plan akcije UN o bezbednosti novinara i pitanju nekažnjivosti, sporazum o razvoju „održivog, koordinisanog okvira odgovora na pretnje sa kojima se novinari suočavaju”.

U deceniji od usvajanja Plana ubijeno je više od 900 novinara i medijskih radnika “a globalno, u najmanje devet od deset slučajeva, ubice novinara nisu kažnjene, procene su Uneska”.

“U 2022. godini, čak 70 novinara i medijskih radnika je ubijeno širom sveta – 14 samo u Meksiku, koji je i dalje najopasnija zemlja na svetu za medije”, ističe se u dokumentu i dodaje da su “među najsmrtonosnijim zemljama za novinare i Ukrajina, Filipini, Pakistan i Haiti”:

“Ali čak ni novinari u etabliranijim demokratijama nisu sigurni od nasilja, kao što su pokazala nedavna ubistva na Malti, Slovačkoj, Grčkoj i SAD”, ističe se u rezoluciji.

“Pre godinu dana, izraelske snage su ubile veteranku Al Džazire, novinarku Širen Abu Akleh i IPI-ovu Heroinu Svetske slobode medija, dok je izveštavala na Zapadnoj obali. Do danas nije bilo odgovornosti za ovaj stravičan zločin. Iako je prvobitno poricala odgovornost, izraelska vlada je priznala da postoji „velika mogućnost“ da su njene snage pogodile Abu Akleh i nedavno se izvinila zbog smrti Abu Akleh. Međutim, tvrdi se da je to bilo slučajno i odbija nastavak bilo kakve dalje istrage”.

U oktobru 2018, podseća rezolucija IPI, istaknuti saudijski novinar i kolumnista Vašington posta Džamal Kašogi ubijen je u saudijskom konzulatu u Istanbulu.

“Istrage UN i SAD otkrile su da su ubistvo orkestrirali visoki saudijski zvaničnici, uključujući i prestolonaslednika. Saudijski sud je 2020. godine osudio grupu pojedinaca za ovo ubistvo na zatvorenom suđenju koje nije ispunilo standarde pravičnog suđenja i nije uspelo da pozove nalogodavce na odgovornost. Turska je 2022. godine prenela svoj postupak u ovom slučaju u Saudijsku Arabiju, čime je dodatno zatvorila vrata pravdi”, ističe se u tekstu i dodaje da su to “samo dva među stotinama novinara širom sveta čije ubice uživaju potpunu ili delimičnu nekažnjivost”.

“Drugi slučajevi uključuju ubistvo Dafne Karuana Galicije, vodeće istraživačke novinarke sa Malte, ubijene kada je pod njen auto postavljena bomba 2017. godine; Regine Martinez Perez, ugledne meksičke reporterke o kriminalu koja je zadavljena u svom domu 2012; Šan Dahar, pakistanskog novinara koji je upucan sa leđa i ubijen 2014. nakon što je izveštavao o nelegalnoj prodaji lekova; Ahmed Husein-Suale, istraživačkog novinara ubijenog u Gani 2019. nakon što je pomogao u otkrivanju korupcije u afričkom fudbalu; i Slavka Ćuruvije, istaknutog srpskog istraživačkog novinara koji je ubijen ispred svog stana u Beogradu 1999. godine”.

Ova ubistva “ukazala su na alarmantan neuspeh i domaćih država i međunarodne zajednice da ispoštuju svoje obaveze prema međunarodnom pravu i drugim sporazumima kako bi se osiguralo da se zločini protiv novinara u potpunosti istraže i procesuiraju”.

Rezolucija IPI podseća da su “u novembru 2022. godine, države članice UN sazvale u Beču globalnu konferenciju povodom 10-godišnjice Plana akcije UN. Tom prilikom, IPI se udružio sa koalicijom organizacija za slobodu medija kako bi objavio Bečki poziv na akciju koji donosi konkretne, delotvorne preporuke kako da države članice unaprede sprovođenje Plana UN”.

“Na Svetskom kongresu IPI 2023. u Beču, globalna mreža IPI poziva države širom sveta da sprovedu Bečki poziv na akciju koji postavlja jasnu mapu puta za borbu protiv napada na novinare i okončanje nekažnjivosti. To uključuje i rešavanje rodno zasnovanih napada na novinare, jačanje podrške za praćenje napada od strane nezavisnih grupa civilnog društva i istraživača, jačanje nacionalnih mehanizama sigurnosti i borbu protiv pretnji novinarima u digitalnoj sferi”, zaključuje se u rezoluciji IPI.