Čak 200 poslanika tokom karijere “preletelo” iz stranke u stranku

Sve ovo pokazuju podaci “Crte” koja je uradila istraživanje upravo o poslanicima – preletačima, analizirajući skupštinske sazive od 2008. godine sve do novembra 2019.

Još jedan raritet parlamentarnog života u Srbiji, od ukupno 744 poslanika, njih 200 su bili članovi više od jedne stranke koju su predstavljali u Skupštini Srbije.

Rezultati pokazuju da je trend preletanja poslanika u Skupštini varirao tokom poslednjih deset godina, sa najvećim brojem preletanja u sazivu od 2008. do 2012, tokom kojeg se odigrala skoro polovina zabeleženih slučajeva.

“Detaljnom analizom stranačke pripadnosti narodnih poslanika od 2008. godine, zabeležili smo ukupno 54 slučaja preletanja i 52 preletača, odnosno poslanika koji su napustili političku stranku, odnosno izbornu listu na kojoj su izabrani za poslanike, promenivši partijsku knjižicu tokom trajanja svog mandata“, piše u istraživanju.

“Grupne migracije”

Navodi se i da je analiza pokazala da su najveće promene u strukturi saziva, u pogledu političkih stranaka i poslaničkih grupa, nastale usled dva talasa “grupnih migracija”. Kako je pojašnjeno, ovi slučajevi obuhvataju preletanje grupe od više od 20 poslanika SRS u redove SNS tokom 2008. i 2009. godine, a povod za to bio je formiranje u tom trenutku nove političke stranke SNS.

Druga “migracija” je grupno napuštanje Pokreta “Dosta je bilo” tokom aktuelnog saziva (od 2016. do danas), koje je dovelo do potpunog osipanja stranke, urušavanja njenog položaja i uticaja u Skupštini.

Najviše preletača od 2008. do 2012.

Najveći broj preletača zabeležen je u sazivu od 2008. do 2012, kada ih je bilo 26. Kako se navodi, ovaj saziv izdvaja se po najvećem broju preletanja, kao i po talasu grupnih migracija koji je nastao kada su 23 poslanika iz SRS prešla u redove SNS.

Preostala tri slučaja obuhvataju još jednog poslanika SRS koji se priključio Demokratskoj levici Roma. Takođe, među njima je i jedan poslanik DSS koji 2010. godine napušta stranku i postaje najpre samostalan poslanik, da bi se nakon toga priključio SNS. Treći “preletač” je napustio Sandžačku demokratsku partiju 2009. godine i osnovao Socijaldemokratsku partiju Srbije zajedno sa Rasimom Ljajićem.

Napuštanje DS-a

U skupštinskom sazivu od 2012. do 2014. samo osam poslanika promenilo je stranačku pripadnost s tim što je najviše preletača (ukupno šest) napustilo DS. Među njima su četiri poslanika koja su iz redova DS prešli u novoformiranu stranku Zajedno za Srbiju na čijem je čelu bio bivši demokrata Dušan Petrović, kao i dvoje poslanika koji su prešli u Socijaldemokratsku stranku.

Preletanja tokom ovog saziva obuhvataju i poslanika koji se pridružio SNS napustivši Narodnu partiju, kao i nestranačku ličnost izabranu na listi DS-a koja se priključila G17, odnosno Ujedinjenim regionima Srbije (URS).

DJB u raspadu

U poslednjem sazivu, koji je izabran 2016. godine trend preletanja je “uzleteo”, pa je zabeleženo 18 preletača.

Kako navodi “Crta”, najveće potrese izazvalo je osipanje pokreta DJB, koji je od ukupno 16 mandata osvojenih na izborima ostao sa svega tri predstavnika u Skupštini, ali i formiranje novih političkih stranaka i poslaničkih grupa u srpskom parlamentu (SMS, SSP, Narodna stranka, čiji su članovi formirali i nove poslaničke grupe u Skupštini).

Osim DJB, mandate je izgubila i DSS, koja je na izborima osvojila šest od 13 mandata sa zajedničke izborne liste sa Pokretom “Dveri”. Od šest osvojenih mandata, troje poslanika prešli su u Narodnu stranku, Novu Srbiju i Bolju Srbiju.

Od 18 preletača tokom ovog saziva, polovinu čine poslanici koji su mandat stekli na izbornoj listi DJB, među kojima je jedan poslanik prešao u vladajuću SNS, dok su ostali prešli u stranke koje nisu deo vladajuće većine. Šest bivših članova ovog pokreta osnovalo je SMS, jedna poslanica priključila se SSP u okviru poslaničke grupe Klub samostalnih poslanika, dok se jedna poslanica priključila Zelenoj stranci, da bi se zatim izjasnila kao nestranačka ličnost.

SNS se pridružilo se i dvoje poslanika Nove Srbije i jedan poslanik JS.

Građani smatraju da je preletanje iz ličnog interesa

“Crta” navodi i da činjenica da 86 odsto građana smatra da poslanici “preleću” iz lične koristi predstavlja alarmantan podatak.

“Više od 80 odsto građana smatra da je pojava preletanja rasprostranjena među poslanicima u Skupštini Srbije, od kojih više od polovine smatra da je rasprostranjena u velikoj meri. Kao razloge zbog kojih poslanici najčešće preleću, čak 86 odsto njih izdvaja lični interes, dok samo osam odsto smatra da poslanici menjaju stranačku pripadnost zbog uverenja“, navodi se u istraživanju koje prenosi Blic.

Istraživanje pokazuje i da veliki broj građana smatra da pojava preletanja ima značajan uticaj na rad Skupštine i poverenje građana u političke stranke. Tačnije, više od 70 odsto građana smatra da preletači u Skupštini utiču na poverenje građana u političke stranke i opredeljenje da li će glasati na izborima.

Sa druge strane, izuzetno mali procenat građana smatra da preletači uopšte ne utiču na rad Skupštine (manje od sedam odsto), poverenje u političke stranke (devet odsto) i opredeljenje građana da glasaju na izborima (manje od 10 odsto). Sve ovo utiče na dalje urušavanje poverenja građana u instituciju Narodne skupštine, “koje već godinama alarmantno nisko”, navodi “Crta”.

“Najnovije istraživanje za 2019. godinu pokazalo je da je radom aktuelnog saziva Skupštine zadovoljno svega 22 odsto građana. Čak dve trećine građana misli da poslanici u Skupštini više brinu o interesima svojih političkih stranaka nego i interesima građana. Sa druge strane, manje od 15 odsto građana smatra da narodni poslanici zastupaju interese običnih građana, a svega 18 da Skupština efikasno nadzire rad Vlade i vodi računa o tome da Vlada vodi odgovornu politiku za dobrobit svih građana“, navodi se u istraživanju “Crte”.

Iako fenomen preletanja ne predstavlja novinu u domaćoj praksi, naizgled bezazleni slučajevi preletanja mogu imati značajne posledice.

“Preletanja postaje posebno problematično u slučajevima kada dovodi do prekrajanja izborne volje građana, čime doprinosi urušavanju poverenja građana u izborni proces, instituciju Skupštine, kao i u značaj građanske participacije u izbornim i drugim procesima“, zaključak je “Crte”.