Erotika, lične ispovesti i plesni kvir komad

Autor: Aleksandra Mijalković. Izvor: Novi magazin

Pod sloganom Dobra priča, od 20. juna do 7. jula održan je 32. Beogradski letnji festival – Belef, ovoga puta bez nastupa na otvorenom i koncerata. Bilo je, međutim, obilje dobrih priča, kroz dramske tekstove, muziku, balet, lutkarske igrokaze i poneki performans. Ljubitelji šeste umetnosti mogli su da na nekoliko velikih i malih scena prestoničkih pozorišta (Narodno pozorište, Atelje 212, Duško Radović, Vuk i Pinokio) uživaju u domaćim premijerama i gostovanjima regionalnih produkcija iz Hrvatske, Bosne i Hercegovine, Severne Makedonije i Crne Gore, koje su sve prvi put izvedene u Srbiji, kao i da se upoznaju sa radom talentovanih mladih glumaca, reditelja i dramaturga sa Akademije umetnosti, Fakulteta savremene umetnosti i Fakulteta dramskih umetnosti iz Beograda, kao i Fakulteta umetnosti Univerziteta u Prištini. 

IZAZOV ZA GLEDAOCE: Festival je na sceni Malog pozorišta Duško Radović otvorila gostujuća predstava Maske hrvatskog glumca i autora Dražena Šivaka, koji je u ime Glumačke družine Histrion iz Zagreba rekao da ova svojevrsna komedije del arte, oda glumačkim veštinama i sposobnosti transformacije, vodi gledaoce kroz klasičnu dramsku književnost (Držić, Šekspir, Molijer…) povezujući arhetipske priče o ljudskim odnosima i stvarajući paralele sa karakterima naših savremenika. Prvi put je izvedena prošle godine na Dubrovačkim letnjim igrama, gde je osvojila nagradu publike.

Među gostujućim predstavama najtraženija (i najveći izazov za gledaoce) je bila višesatna izvedba Braće Karamazovih Olivera Frljića u produkciji Zagrebačkog kazališta mladih, u Narodnom pozorištu, a rasprodat je, na istoj sceni, bio i balet Sjećaš li se, Doli Bel? Sarajevskog Narodnog pozorišta, po motivima istoimenog romana Abdulaha Sidrana, u koreografiji i režiji Staše Zurovca, i na muziku rumunskog kompozitora Aleksandra Balaneskua. Praizvedba je bila prošlog novembra u Sarajevu. Iz susedne BiH, u Ateljeu 212, gostovali su i Sarajevski teatar SARTR sa premijerom drame Stotinu malih smrti u režiji Jovane Tomić, nastale na osnovu proznih dela Semezdina Mehmedinovića, kao i Gradsko pozorište Gradiška i Gradsko pozorište Jazavac iz Banjaluke, sa sjajnom stend-ap komedijom, odnosno kabaretskom predstavom Kroz život sa Veljom, u režiji Slobodana Perišića, u kojoj glumac (i profesor glume) Velimir Blanić Velja, autor teksta i songova, na satiričan način govori o životnim temama koje prepoznaju svi žitelji ex-Yu, od ekonomske tranzicije u kojoj su najveći gubitnici obični, pošteni građani, preko političkih malverzacija vlasti uvek istih, pa do krize porodice i braka.

Obilje dobrih priča kroz dramske tekstove, muziku, balet, lutkarske igrokaze i poneki performans obeležilo je ovogodišnji, 32. Belef iako ovog puta nije bilo nastupa na otvorenom i koncerata

NIJE SMRT BICIKLO: Na Dečjem Belefu gostovalo je Pozorište Senke i oblaci iz Skoplja, sa beogradskom premijerom predstave (igre senki) Svadbe životinja i stvari po istoimenoj dečjoj knjizi Georgija Gospodinova i njegove kćeri Raje, u Malom pozorištu Duško Radović. Na istoj sceni je, inače, izveden još jedan komad zasnovan na knjizi, Sjaj zvezda na plafonu, koji je veoma emotivno delovao na gledaoce (posle suza usledile su ovacije). Nagrađeni roman savremene švedske autorke Juhane Tidel govori o odrastanju, prijateljstvu, ljubavi, majčinstvu, bolesti i gubitku roditelja – temama koje su bliske svakoj generaciji i svakoj osobi, ma gde živela.

Publika je na ovogodišnjem Belefu imala jedinstvenu priliku da iste večeri, jednu za drugom, u Narodnom pozorištu pogleda dve sasvim različite predstave prema nagrađenom romanu Milene Marković Deca. Prvo, na Maloj sceni Raša Plaović, premijernu izvedbu pet članica grupe De facto i GDK Gavela iz Zagreba, u režiji Saše Božića, a dva sata kasnije muzičku verziju nacionalnog teatra, operu sa 17 pesama koje je komponovala Irena Popović, rediteljka predstave, dok je dramaturgija bila poverena Dimitriju Kokanovu.

Iz Hrvatske je (u Ateljeu 212) gostovala i predstava Things that Burn Easily Vedrane Klepice u produkciji Zagrebačkog centra za kulturu i mlade Pogon, dok je iz Crne Gore na scenu Malog pozorišta Duško Radović stigla duodrama Pluća u izvedbi Nikšićkog pozorišta, a u režiji Andreja Nosova. Isti reditelj potpisan je i u novoj postavci poznate drame Biljane Srbljanović – Nije smrt biciklo (da ti ga ukradu), koja je premijerno izvedena u okviru Belefa 26. juna u Narodnom pozorištu. Ovo je prvi put da se neki komad ove istaknute srpske i evropske spisateljice, čija su dela prisutna na scenama već tri decenije, izvodi u nacionalnom teatru. Praizvedba je bila 2011. u Jugoslovenskom dramskom pozorištu u režiji Slobodana Unkovskog, zatim i u nemačkom pozorištu Šaušpilhaus Bohum. Nosov je za ovu uzbudljivu tužno-smešnu priču rekao da pokreće neka njemu posebno važna pitanja, pre svega naše prihvatanje malih grubosti kao normalnih pojava, odnosno nedostatak nežnosti, ili odsustvo samilosti, kao snagu ili vrlinu u jednom društvu.

EROTIKA VS. PORNOGRAFIJA: Među temama koje su se izdvojile na ovogodišnjem Belefu pojavljuje se, na više načina obrađena erotika. Glumica Dušanka Stojanović Glid izvela je premijerno u Ateljeu 212 svoj autorski projekat u muzičkoj formi Operotikon, ističući da je erotika zapostavljena zbog pornografije. Libreto je napisala Sara Radojković, muziku je komponovao Dragan Latinčić, u stilu popa, fanka i sličnih žanrova. Fakultet dramskih umetnosti iz Beograda u istom pozorištu predstavio je Golotinju, deo studentskog projekta pod krovnim nazivom Under pressure – youth to youth. Komad govori o mladom umetniku koji se svaki put onesvesti kad se nađe pred obnaženim ženskim slikarskim modelom – a on se od tog neželjenog erotskog naboja, zapravo golotinje koja se nalazi svuda oko njega, brani tako što svet crta kao vestern strip. A Stanica Servis za savremeni ples plesnom predstavom Unstable comrades istražuje erotiku sa socijalnog aspekta – uz intimnost, nežnost, autentičnost, i razigranost kao osnovne odlike kvir zajednice. Ova osećanja, doživljaj seksualnosti, slobode i identiteta kroz pokret su suprotstavljena mehanizmima normativizacije, opresije i eksploatacije u kapitalizmu, državnom dogmatizmu i patrijarhatu. Prepliću se klasna borba i kvir kultura, nasleđe komunizma i nove umetničke prakse. Autor i koreograf je Igor Koruga, a izvođači su bili igrači iz Srbije i Rumunije. Ovaj komad sa oznakom za 18 plus takođe je izveden u Ateljeu 212.

Festival je zatvorila premijera ispovedne monodrame Recite nam nešto o sebi Nikole Rakočevića u Malom pozorištu Duško Radović. Vrhunskim izvođenjem je nekadašnji nosilac zvanja jednog od deset najperspektivnijih evropskih mladih filmskih glumaca (2014) ponovo i na pozorišnim daskama potvrdio raskoš svog talenta i uverljivost, a ovog puta ga je dopunio rediteljskim umećem koje je publika pozdravila gromkim aplauzom.

U Glavnom programu Belefa učestvovalo je 14 domaćih i gostujućih predstava, isto toliko u programu Mladi Belef, gde je publika mogla da vidi završne ispite, diplomske i master predstave studenata Fakulteta dramskih umetnosti i umetničkih akademija. Selekciju Belef u podrumu zastupale su tri predstave, a Dečiji Belef dve lutkarske predstave u pozorištu Pinokio i jedna igra senki u Malom pozorištu Duško Radović. U okviru Belefa su organizovani i drugi događaji: Noć Legata u saradnji sa Muzejom grada Beograda, šetnje kroz Beograd i serije razgovora i događaja u Hartefaktu.

Tekst je prenet sa portala Novi magazin.