Belgija: Briž, grad od čipke

Piše: Branko Vasiljević

Prezime te porodice ponela je berza, danas uobičajeno ime za mesto na kome se trguje svim i svačem. Berza je, dakle, nastala u Brižu, na samom početku četrnaestog veka.

Ovaj grad je već tada bio poznat kao trgovački i finansijski centar Evrope i na berzi su se okupljali trgovci vunom iz Engleske, kožom iz Španije i vinom iz Italije, kao i istaknuti bankari tog vremena, predvođeni firentinskim Medičijima.

U poređenju sa kasnije izgrađenim velelepnim palatama berzi koje sam posetio, a čije poslovanje mi je koristilo u rukovođenju projektom o obnovi berzi u nekadašnjoj zajedničkoj državi, zgrada u Brižu je vrlo skromna.

Turisti koji posećuju muzej pomfrita u susednoj zgradi verovatno i ne znaju za ovu značajnu građevina u jednom od najlepših evropskih malih gradova.

Građen u periodu trgovačke dominacije i kao politički centar burgundskih vojvoda, koji će odavde formirati – ženidbama – veliku Habsburšku imperiju, u periodu velike slave Briž je privukao i poznate slikare holandske renesanse, od kojih su slike naručivale bogate mecene: vojvode, trgovci i bankari.

Medičijevi bankari poručili su od Hansa Memlinga „Strašni sud“, a od Huga van den Goesa „Portinarijev triptih“.

Remek delo Jana van Ajka, „Portret Arnolfinijevih“, narudžbina je firentinskog trgovca.

Briški trgovci darivali su gradu Mikelanđelovu skulpturu „Madona i dete“, koja se nalazi u crkvi Notrdam.

Sa opadanjem ekonomske moći Briž je nekoliko stoleća potonuo u sivilo.

Na kraju perioda dekadencije razdrmao ga je Žorž Rodenbah novelom „Mrtvi Briž“ (1892), opisujući jednu mučnu ljubav, koju grad, kao otelovljena ličnost, pritiska i slama svojom mračnom silom.

Uvređen, grad mu je posvetio skoro skrivenu spomen ploču, odbivši ponuđen spomenik, koji je prihvatio Gent. Ekscentričan nadgrobni spomenik piscu je na pariskom groblju Per Lašez.

Briž se odužio drugom flamanskom umetniku, Žaku Brelu, postavljajući na malom skveru spomenik Mariki, koju je Brel u pesmi voleo „između kul… Briža i Genta“.

Pošto je Marika u tankoj letnjoj haljinici, za vreme zime građani i turisti joj pozajmljuju šalove, rukavice i patike.

Nedaleko je briška znamenitost, Beginaž: kvart u kome su milosrdne božje službenice negovale stare i nemoćne.

Briž je danas probuđena uspavana lepotica. Prostor nije dozvoljavao da se podižu velike građevine – sem visokog zvonika, simbola grada – ali u njegovoj ljusci (površina grada ima oblik jajeta) zbijene su vizuelno kompaktne zgrade, kitnjaste kao čipka po kojoj je Briž čuven, nekoliko značajnih crkava i vetrenjače na obodu grada.

Upoznaje se šetnjom i vožnjom čamcima po kanalima, koji su bili trgovačke arterije. Kanali mu daju romantični izgled, sa labudovima, čije čuvanje je gradu car Maksimilijan nametnuo kao večitu obavezu zbog ubistva prijatelja.

Posetite Memlingov muzej u staroj bolnici i crkvu Svete krvi, u kojoj se čuvaju kapi Hristove krvi, donete iz krstaških ratova.

U pauzi, možete probati ostrige. Ako ih ne volite, onda pomfrit i lokalno pivo.