Poslednji krajiški vojnik

Piše: Bojan Arbutina

Pre nekoliko godina, nalazim sad da je to bilo 2014, pročitao sam novinski članak da je umro Hiro Onoda, japanski oficir koji je, ne znajući da je II svetski rat završen, nastavio gerilsku borbu na filipinskom ostrvu Lubang sve do marta 1974. godine, odbivši da se preda, sve dok njegov nekadašnji nadređeni, major Taniguči, tada prodavac knjiga, nije odleteo na ostrvo, obavestio Onodu da je Japan poražen i naredio mu da položi oružje. Nakon Onode, na indonežanskom ostrvu Morotai u decembru 1974. uhvaćen je i poslednji japanski vojnik, Teruo Nakamura, inače pripadnik tajvanskog starosedelačkog naroda Amisa. Nakamura je nakon niza pravnih, finansijskih i drugih problema sa kojim se suočavao budući da nije bio Japanac, preminuo relativno brzo nakon repatrijacije na Tajvan, 1979. godine.

Nikada nisam bio u Japanu i nisam doživeo II svetski rat, ali  jesam građanski rat u Jugoslaviji, odnosno u Hrvatskoj od 1991. do 1995. Moja porodica po očevoj liniji je sa Banije, živeo sam u Glini i iako nisam lično doživeo Oluju, proživeli su je moji roditelji, moja supruga, njena sestra i njeni roditelji, i gotovo čitava naša uža i šira familija. O tom strašnom egzodusu snimljeno je nekoliko dokumentarnih filmova, a javnost je od nedavno mogla da sazna da se snima i igrani film. O filmu se može pročitati da je zasnovan na zaista potresnim svedočanstvima ljudi koji su ovu strahotu preživeli i da se bavi događajima pre, tokom i nakon Oluje.

Tim povodom u pojedinim hrvatskim medijima ponovo je isplivala priča, navodno deo filma, o poslednjem krajiškom vojniku Živku Koraću, koji je odbio da se preda i preko pet godina se skrivao po banijskim selima i šumama da bi se, na kraju, nakon velike potere hrvatske vojske i policije, na pravoslavnu Novu godinu 14. januara 2001, našavši se u potpunom okruženju, razneo ručnom bombom. Na hrvatskim portalima o Živku Koraću se piše kao o zločincu koji je ubio hrvatskog branitelja Stjepana Banića koji je donosio hranu malobrojnom preostalom srpskom staračkom stanovništvu u Velikom Šušnjaru, bračni par Škrtić i lovca Stipu Jurića koji je na njega slučajno nabasao. Na brojnim srpskim portalima o istom se piše kao o heroju koji tokom perioda skrivanja i gerilskog ratovanja nije dirao civile, a likvidirao je jednog hrvatskog vojnika, još dvoje Hrvata (negde se kaže da ga ne bi odali, a negde se govori o dva policajaca) i pomenutog lovca koji je pokušao da ga uhvati zbog novčane nagrade koja je bila raspisana za njegovu glavu.

O okolnostima pogibije Stjepana Banića i Stipe Jurića ne znam ništa više od onoga što se može pročitati u medijima. Ono što, međutim, znam jeste da je bračni par Škrtić, Vjekoslav i Gordana, tog nesretnog 24. septembra 2000. krenuo iz jednog zaseoka sela Martinovići kroz šumu ka selu Dodoši u potrazi za odbeglim stadom ovaca i da im se od tada gubi svaki trag. Njihova tela pronađena su skoro tri meseca kasnije. Kako je pokazala istraga, Škrtići su tražeći ovce tog dana slučajno naleteli na jedno od skrovišta Živka Koraća koji ih je usmrtio hicima iz vatrenog oružja, upucavši pri tom i njihovog psa Lona. Iza njih ostalo je dvoje dece, moja sestra i moj, tada maloletni, brat od moje tetke Gordane Škrtić, rođene Arbutina.